بازار ورق مشبک و پوسته های طرح دار در معماری سنتی و مدرن

کاربرد مشبک کاری و الگو های طرح دار پوسته در معماری فضاهای سنتی بسیار قابل توجه بوده است و بازار پر رونقی برای سازندگان و بنایان دوره مورد استفاده خود به ارمغان می آورده است. مشبک کاری و الگوهای پرو خالی از سقف گرفته تا فضاهای تقسیم در جایگاهای مختلف معماری مورد استفاده بوده است.
مشبک کاری سنتی سقف‌ها یا گنبدها نوعی نقوش ساده در سقف یا گنبد هستند که می‌توان آن‌ها را به صورت حفره های کوچکی به شکل خاصی مشاهده کرد که با استفاده از استوانه‌های سفالی یا تکنیک‌های دیگر ایجاد می‌شود این مشبک کاری ها به افزایش ورود نور روز به فضاهای داخلی کمک می‌کنند که به نور اضافی نیاز دارند، بدون هیچ گونه تعصبی به مفهوم حریم خصوصی (مانند قلعه ایوبی در حلب-سوریه؛ حمام ترکی در الخلیل-فلسطین؛ مقبره زمررود خاتون در بغداد-عراق). . گاهی اوقات برای جلوگیری از نفوذ آب باران از چند بطری شیشه ای یا مواد شفاف برای بستن حفره ها استفاده می شود .

پانل های طرح دار و مشبک در معماری فضاهای تقسیم

«تخت‌بوش» یک فضای تقسیم بین حیاط خانه و حیاط خلوت (نوعی ایوان) است، با پانل‌های طرح دار و مشبک که باعث ایجاد سایه و افزایش حریم خصوصی در محیط نیمه باز می‌شود.
از آنجایی که تختبوش بین دو فضای باز (حیاط یا حیاط) قرار دارد، جریانی از هوای طبیعی بوسیله خاصیت همرفتی در محل استقرار نفوذ می‌کند
که یک محیط راحت را برای ساکنان فراهم می‌کند. تختبوش را می‌توان بیشتر در خانه های قرون وسطایی قاهره، مانند خانه السهیمی یافت.

کاربرد مشبک کاری و ورق طرح دار مدل «تقا» و «قمریا»

یکی دیگر از الگوهای پر کاربرد سنتی در مشبک کاری و طرح دار کردن پوسته های بیرونی که برای معماری نمای مدرن نیز بر روی ورق های آهن و استیل با استفاده از دستگاه های لیزرکات قابل الهام گرفتن می باشد؛ مدل معروف به تقا یا قمریا است.
«تقا» عمدتاً یک دهانه کوچک ساده (مستطیل، مربع و غیره) است.
در یک آرایه خطی، در یک آرایه هرمی یا برخی از آرایه های دیگر استفاده می شد.

جایی که این آرایه‌ها اغلب در انتهای نماهای ساختمان قرار می‌گیرند یا می‌توان آنها را بالای پنجره‌ها و درهای نما قرار داد.
این عناصر نقش مهمی در افزایش تهویه طبیعی (تهویه متقاطع) و در افزایش عبور نور طبیعی به داخل ساختمان داشتند.
«قمریا» به نوعی دهانه های نیم دایره ای است. اولین استفاده از قمریه قبل از 4000 سال پیش در عصر ایالت سبا در یمن بود. بازار فروش و استفاده از این الگو را رونق بخشید و اغلب توسط یک شیشه رنگی پوشانده می شد و بالای یک پنجره خارجی یا در اصلی قرار می گرفت.

تا نور روز رنگارنگی را در داخل فضاهای داخلی ساختمان ایجاد کند تا ارزش زیبایی شناختی یا نمادین به آن اضافه شود. الگوی “قمریا” چندین شکل دارد. چندین تزئین (نقوش فویل یا برگ)؛ رنگ های زیاد؛ و تکنیک های مختلف ساختمان عناصر مشابه در معماری گوتیک به شکلی دیگر و با معانی مفهومی متفاوتی مانند استفاده از نمادگرایی نور به کار رفته است.

الگوی ورق طرح دار سی ان سی الهام گرفته از کبوترخانه

یکی دیگر از الگوهای سنتی و جذاب و پرکاربرد جهت استفاده در ورق های طرح دار سی ان سی شده فلزی با لیزرکات ، می تواند طرح های مورد استفاده در کبوتر خانه ها باشد. که خود به تنهایی می تواند بازار خرید و فروش ورق های مشبک فلزی را رونق بخشد.
حفره های پرو خالی کبوتر خانه فقط یک ارزش کاربردی دارد، زیرا نقش آن از نقش پوسته طرح دار و مشبک ساختمان در آن زمان جدا است.

اما همچنان به عنوان یک مدل معماری طرح دار و مشبک در نظر گرفته می شود.
کبوترخانه بیشتر در سکونتگاه‌های اجتماعی مصر و خاورمیانه از آغاز عصر کشاورزی یافت می‌شد و احتمالاً جذب بذرهایی می‌شد که مردم برای محصولات خود کاشته بودند. از این رو، کبوترخانه خاصی ساخته شد تا هزاران کبوتر بتوانند در آنها زاد و ولد کنند و فضولات آنها در همان جا جمع شود . این برج های مشبک و طرح دار شکل های متفاوت و ارتفاعات متفاوتی داشتند.

تداوم رونق بازار پوسته های مشبک و طرح دار در معماری معاصر

خوانش تاریخی معماری تمرکز اصلی این مطالعه نیست، اما می‌توان به طور مختصر یک نکته مهم برای دگرگونی ایده‌های الگوهای پرو خالی و پوسته های مشبک را روشن کرد.
تولیدات معماری و شهرسازی شهرها یا روستاهای قدیمی برخاسته از ماهیت هر جامعه بوده و تصویر واقع بینانه از زندگی هر جامعه را منعکس می کند . روابط بین شهرهای سنتی و زمینه های اجتماعی-اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی نیز با اقلیم و بافت محیطی مرتبط است.
مثال‌های زیادی نشان می‌دهد که بافت شهری شهرهای قدیمی از ترکیب پویای عوامل محیطی، اجتماعی و فرهنگی ناشی شده است.
خیابان‌ها، کوچه‌ها و میدان‌ها نقشی یکپارچه در سطوح محیطی و اجتماعی-فرهنگی داشتند. علاوه بر این، ساختمان ها به عنوان یک سیستم با در نظر گرفتن نقش محیطی و ارتباطات اجتماعی-فرهنگی به یکدیگر (ساختمان های پشت سر هم) در هم قفل شدند.
این امر در مناطق گرمسیری و در مناطق آب و هوایی معتدل (یعنی جهان عرب و منطقه مدیترانه) رایج بود، تعادل حرارتی در ساختمان های سنتی به دست آمد تا آسایش گرمایی را برای ساکنان در تابستان گرم و زمستان سرد، در طول روز و در شب تعادل در سیستم کفپوش، در طبقه زیرزمین، و در پسرفت طبقات بالا مشهود بود.
شایان ذکر است که ظهور عناصر با الگوی پر و خالی و طرح های مشبک سنتی در معماری این بافت ها به: (الف) تقویت سیستم یکپارچه، (ب) اجازه عبور هوای طبیعی، (ج) تامین نور طبیعی غیرمستقیم، و (د) کمک کرده است. ایجاد سایه و سایه علاوه بر نقش مهمی که در دستیابی به حریم خصوصی برای ساکنان دارد.
از قرن هفدهم و در طول قرون بعدی، اصطلاح مشربیه برای صفحات چوبی بزرگ ساخته شده با این تکنیک گسترش یافته است: مشربیا. استفاده از مشبک کردن بعدها (در شهرهای مدرن، در مناطق گسترش شهری، در حاشیه‌های شهری، یا در بافت‌های روستایی) به عنوان یک پاسخ عملکردی به شرایط آب و هوایی تا حدودی ادامه یافت.
سه رویکرد مختلف طیف وسیعی از تجارب انباشته شده را ترکیب می‌کنند: رویکردی در قرن بیستم، که با استفاده از مشبک کاری و الگوهای پرو خالی کمی به روشی کاربردی (یعنی نوتردام دو هاوت؛ Unité d’habitation de Marseille) از گذشته جدا شد.
Maison de Jeunes اثر لوکوربوزیه). رویکرد دوم، نابرابری دیدگاه‌ها بین تقلید، کپی کردن، یا تغییر شکل مدل‌های طرح دار و مشبک معماری سنتی در شکل آنها بود ، همراه با سایر نوآوری‌های فردی که هم کارکرد و هم هویت را در نظر می‌گرفت (یعنی داراسلام توسط حسن فتحی؛ و مؤسسه جهان عرب نوشته ژان نوول).
همه این موضوعات و در عین حال پیشرفت تکنولوژی های سی ان سی پانچ و سی ان سی لیزر و دستگاه های اختصاصی تولید ورق کششی و توری لوزی که بعنوان ورق های اکسپندد مشهورند با سازگاری باسیستم های نوین پیشرفته پوسته سازی های نما و سقف کاذب مدرن موجب تداوم بازار پر رونق مشبک سازی و طرح دار نمودن الگوهای پرو خالی در معماری نماهای مدرن گردیده است.